Roszczenie właściciela urządzeń przesyłowych o nabycie ich własności za odpowiednim wynagrodzeniem, czyli o roszczeniu z art. 49 § 2 Kodeksu cywilnego

Osoba, która poniosła koszty budowy tak zwanych „urządzeń przesyłowych” i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem[1]. W niniejszym artykule poświęcamy uwagę temu roszczeniu. 

Czym są „urządzenia przesyłowe”?

Rozpocznijmy od tego, że pojęcie „urządzeń przesyłowych” wypracowała praktyka, odnosząc je do urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej[2]. 

„Urządzenia przesyłowe”: czy stanowią część składową nieruchomości?

Co do zasady urządzenia trwale związane z gruntem stanowią jego części składowe[3]. Ta zasada dotyczy również „urządzeń przesyłowych” – chyba że wchodzą w skład przedsiębiorstwa, ponieważ w takim wypadku nie stanowią części składowych nieruchomości[4]. Nie oznacza to, że stają się własnością przedsiębiorcy, który przyłączył je do własnej sieci (samo przyłączenie „urządzeń przesyłowych” przez przedsiębiorcę do swojej sieci pociąga za sobą ten tylko skutek, iż te urządzenia przestają być częścią składową, a stają się samoistną rzeczą ruchomą[5]; nie ulega zmianie właściciel).

Roszczenie o nabycie własności „urządzeń przesyłowych” za wynagrodzeniem.

Osoba, która poniosła koszty budowy „urządzeń przesyłowych” i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej[6].

Nabycie własności „urządzeń przesyłowych” następuje z chwilą poniesienia kosztów ich budowy[7]. Innymi słowy, kto poniósł koszt budowy „urządzeń przesyłowych”, jest ich właścicielem.

Jeżeli koszty budowy „urządzeń przesyłowych” poniosło kilka osób, każdej z nich przysługuje wobec przedsiębiorcy, który przyłączył te urządzenia do swojej sieci, roszczenie o przeniesienie za wynagrodzeniem udziału w prawie ich własności[8].

Gdy przyłączenia „urządzeń przesyłowych” dokonała gmina…

Adresatem roszczenia o nabycie własności „urządzeń przesyłowych” może być również gmina, gdy sama prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków przez gminne jednostki organizacyjne[9].

Amelia Konieczna - Bagińska 
Miłosz Bagiński - Żyta 
radcowie prawni 

---

[1] Art. 49 § 2 ustawy z 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny. 

[2] Tamże. 

[3] Art. 48 ustawy z 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny. 

[4] Art. 49 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny. 

[5] Zob.: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 18 listopada 2021 roku, wydanego w sprawie
o sygnaturze akt V CSK 67/21; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 13 lipca 2011 roku, wydanej w sprawie o sygnaturze akt III CZP 26/11; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2010 roku, wydanego w sprawie o sygnaturze akt V CSK 195/09. Zob. także: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 13 kwietnia 2011 roku, wydanego w sprawie o sygnaturze akt V CSK 309/10. 

[6] Art. 49 § 2 zd. 1. ustawy z 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny. 

[7] Zob.: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 19 listopada 2014 roku, wydanego w sprawie o sygnaturze akt II CSK 169/14; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 13 lipca 2011 roku, wydanej w sprawie o sygnaturze akt III CZP 26/11; uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 19 czerwca 2020 roku, wydanego w sprawie o sygnaturze akt I ACa 811/19; uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 20 maja 2016 roku, wydanego w sprawie o sygnaturze akt V ACa 535/14. 

[8] Zob.: uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z 13 lipca 2011 roku, wydanej w sprawie o sygnaturze akt III CZP 26/11. 

[9] Zob.: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 roku, wydanego w sprawie o sygnaturze akt III CSK 321/17; uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 30 maja 2017 roku, wydanego w sprawie o sygnaturze akt I ACa 1474/16.