Czym jest "działalność nieewidencjonowana"?

Ustawą z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, prawodawca do polskiego prawa wprowadził pojęcie „działalności nieewidencjonowanej”. Czym jest i jak zmieniała się na przestrzeni lat, o tym traktuje niniejszy artykuł.

"Działalność nieewidencjonowana" - jak ją rozumieć?

Nie sposób definiować „działalność nieewidencjonowaną” bez odniesienia się do pojęcia „działalności gospodarczej”. Tę ustawodawca definiuje jako zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły[1]. Chodzi o działalność, która z założenia powinna mieć charakter zarobkowy; być nastawioną na uzyskania dochodu[2]. Byłaby pozorną, gdyby przedsiębiorca prowadził ją tylko po to, aby uzyskać świadczenia z ubezpieczenia społecznego, nie zmierzając do pozyskania zarobku[3].

Prawodawca „działalność nieewidencjonowaną” opisuje jako działalność, która w istocie rzeczy wyczerpuje znamiona „gospodarczej”, lecz „gospodarczą” nie jest – jeżeli mieści się w warunkach art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców.

Stosownie bowiem do powołanego art. 5 ust. 1 rzeczonej ustawy nie stanowi działalności gospodarczej:

działalność wykonywana przez osobę fizyczną,
która w okresie ostatnich sześćdziesięciu miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej,
a której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

„Działalność nieewidencjonowaną” ustawodawca łączy więc z osobą fizyczną, nie zaś z jednostkami organizacyjnymi czy osobami prawnymi; ich działalność, chociażby wyczerpywała pozostałe przesłanki „nieewidencjonowanej”, „nieewidencjonowaną” nie będzie. „Działalności nieewidencjonowanej” nie stosuje się również do działalności wykonywanej w ramach umowy spółki cywilnej[4].

Kiedy "działalność nieewidencjonowana" staje się "gospodarczą"?

Prawodawca przewiduje dwie „ścieżki”.

W „pierwszej” zyskanie przez działalność przymiotu „gospodarczej” uzależnia od przekroczenia w danym miesiącu przychodu przekraczającego wysokość 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę; z tym dniem działalność „nieewidencjonowana” staje się „gospodarczą”[5]. Ta „zmiana” następuje z mocy prawa, czego nie można tracić z uwagi.

W „drugiej” ustawodawca przewiduje swobodę przedsiębiorcy w zadecydowaniu, czy przedsiębiorca złoży wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej[6].

Podsumowując:

Osoba fizyczna może „poprzestać” na „działalności nieewidencjonowanej”, jeżeli przychód należny z tej działalności nie przekroczy wysokości 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, niemniej może – mimo to – wystąpić z wnioskiem o wpis do CEiDG.
Działalność „nieewidencjonowana” stanie się „gospodarczą” ex lege na wypadek przekroczenia zakreślonego ustawą „limitu” miesięcznego przychodu (czyli kilkukrotnie wspomnianych 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia). Dodatkowo trzeba wyłuszczyć, że przedsiębiorca powinien złożyć w takim wypadku wniosek o wpis do CEiDG – w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia[7].

Jak interpretować "przychód należny"?

W art. 5 ust. 6 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, zawarto definicję „przychodu należnego”, wskazując, że rozumie się przezeń kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Amelia Konieczna - Bagińska
Miłosz Bagiński - Żyta
radcowie prawni

[1] Art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców.

[2] Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2023 roku, wydane w sprawie o sygnaturze akt III USK 121/22.

[3] Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2023 roku, wydane w sprawie o sygnaturze akt III USK 263/22, a także: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2023 roku, wydany w sprawie o sygnaturze akt I USKP 55/22.

[4] Art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców.

[5] Art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców.

[6] Art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców.

[7] Art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców.